Μοναστήρι-Οχρίδα
Αυτό το ταξίδι δε θα είχε πραγματοποιηθεί αν η συνονόματη γιαγιά μου δεν είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στο Μοναστήρι ή Bitola απ’όπου έφυγε με τα αδέρφια της γύρω στο 1920 όταν μπήκαν εκεί οι Σέρβοι.Η επίσκεψη λοιπόν τη γείτονα χώρα έγινε τον Αύγουστο του 2015 και για τουρισμό αλλά και για διερεύνηση των ριζών της οικογένειας και μας γέμισε συναισθήματα και χαρά.
Ακόμα δεν έχω αποφασίσει πως θέλω να αποκαλώ τη χώρα αυτή: Μακεδονία δεν μπορώ γιατί αν και σαν γεωγραφικός προσδιορισμός μου κάνει, οι γείτονες δεν εννοούν μόνο αυτό,γεγονός που φαίνεται σε κάθε σημείο της χώρας.Εξάλλου αν είναι έτσι,θα μπορούσαμε να αποκαλούμε Αμερική και τον Παναμά και την Αργεντινή αφού γεωγραφικά εκεί ανήκουν. Σκόπια πάλι δεν μου πάει γιατί έτσι η Ελλάδα θα λεγόταν Αθήνα και η Ιταλία Ρώμη. Η ατυχής για μένα ονομασία Π.Γ.Δ.Σ. δε μου αρέσει γιατί δεν έχω πει ποτέ στο παρελθόν π.χ. τη Σοβιετική Ένωση Ε.Σ.Σ.Δ., οπότε ακόμα ψάχνω να της βρω όνομα,για μένα.
Τα 600 χιλιόμετρα που μας χώριζαν από το Μοναστήρι τα έκανα σε 6 ώρες περίπου και μαζί με τη βοήθεια του google maps φτάσαμε γρήγορα στο ξενοδοχείο μας,www.tokin-house.com, που βρίσκεται στο κέντρο λίγα βήματα από τον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης. Είναι ένα παλιό νεοκλασσικό σπίτι ,τα δωμάτια του είναι πολύ καθαρά και σύγχρονα. Έχει μια μικρή αυλή μπροστά,και το πρωινό του που σερβίρεται σε κοντινό εστιατόριο καλό, χωρίς υπερβολικές εκπλήξεις,αλλά νόστιμο. Αν ξαναπήγαινα στην πόλη δε θα έπαιρνα δωμάτιο με πρωινό γιατί το χρεώνουν αρκετά ενω με 2-3 ευρώ μπορείς να πάρεις καλύτερο πρωινό σε κάποια κεντρική καφετέρια.
Μεσημεράκι και στην αναγνωριστική μας βόλτα στον μεγάλο και γεμάτο ζωή πεζόδρομο Sirok Sokak, φάγαμε σαλάτα και μεζεδάκια στο Meze bar 102, μοντέρνο και ωραίο μαγαζάκι, και δοκιμάσαμε τοπική κόκκινη μπύρα. Στέγάζεται στο παλιό φωτογραφείο των αδερφλων Μανάκη, Βλάχων στην καταγωγή όπως και η γιαγιά μου, και πρωτοπόρρων κινηματογραφιστών στα Βαλκάνια και όλο τον κόσμο. Έφτιαξαν πρώτοι κινούμενες φωτογραφίες, γύρισαν πολλά φιλμ και ντοκυμαντέρ και έφτιαξαν και το πρώτο σινεμά της πόλης εδώ στο Sirok Sokak.
Οι τιμές στο Μοναστήρι είναι πολύ χαμηλές σε σύγκριση με την Ελλάδα, κάποιες είναι τόσο χαμηλές που θες να ψωνίσεις ασταμάτητα ακόμα κι αν δεν έχεις αυτό το σκοπό. Η πρώτη επαφή με τον πόλη μας άφησε συγκινημένους,τα αμέτρητα παλιά κτίρια του περασμένου αιώνα αλλά και παλιότερα,είναι πανέμορφα, έχουν υπέροχα χρώματα, παράθυρα, μπαλκόνια και ευτυχώς πολλά τα έχουν διατηρήσει ή τώρα τα ξαναφτιάχνουν.Κάναμε μερικά ψώνια σε καταστήματα με παπούτσια που οι τιμές ήταν πραγματικά πολύ χαμηλές και ο περίπατος συνεχίστηκε με περπάτημα με το κεφάλι ψηλά να θαυμάζουμε τα κτίρια. Φτάνοντας στην κεντρική πλατεία βλέπεις τον Πύργο του Ρολογιού, το άγαλμα του Μέγα Αλέξανδρου και το τεράστιο Yeni τζαμί. Εδώ η πλατεία είναι πολύ όμορφη με συντριβάνι και πολύ πράσινο, το συντριβάνι έχει το σχήμα του αστεριού της Βεργίνας αλλά το προσπερνάω και προχωρώ προς τις όμορφες ξύλινες και μεταλλικές γεφυρούλες στον ποταμό Dragor. Συνεχίζω προς την μουσουλμανική συνοικία με τα πιο παλιά σπίτια και μαγαζιά, το Μπεζεστένι και το παζάρι. Οι εικόνες μου φέρνουν δάκρυα στα μάτια, σε όλο αυτό το ταξίδι, η συγκίνηση μας ήταν μεγάλη, φανταζόμασταν τη γιαγιά μου νεαρή κοπέλα να περπατάει στους δρόμους και αναρωτιόμασταν που να ήταν το σπίτι που μεγάλωσε ή σε ποιό σχολείο να πήγε.Περπατάμε στο ίδιο μέρος που γεννήθηκε,μεγάλωσε,σπούδασε και αναγκάστηκε να αφήσει,για να πάει στη Θεσσαλονίκη και να αρχίσει νέα ζωή.
Η πόλη έχει 100.000 κατοίκους, έχει εκτός κέντρου μοντέρνα κτίρια που φυσικά είναι Βαλκανικού στυλ, καταλαβαίνεις δηλαδή ότι εδώ δεν είναι δυτική Ευρώπη, όμως έχει κι αυτό την ομορφιά του. Το ιστορικό κέντρο το βρήκα πανέμορφο, χάρηκα που διατηρούν τα παλιά κτίρια που στον κεντρικό πεζόδρομο στεγάζουν πολλές ωραίες καφετέριες, τράπεζες,μέρη για φαγητό, καταστήματα, super market και γενικά είναι εδώ που θα δεις τον κόσμο να κάνει βόλτα και να απολαμβάνει τον καφέ του μέρα-νύχτα. Το πρώτο μας βράδυ φάγαμε δίπλα στο Τζαμί στο υπέροχο www.grne.mk πολύ όμορφο εστιατόριο με τραπέζια έξω, ωραίο φαγητό με τοπική κυρίως κουζίνα που μας άρεσε πολύ και λόγω Αυγούστου είχε και ζωντανή μουσική. Ήπιαμε τοπικό κρασί, πολύ καλό και φάγαμε μοσχάρι στη γάστρα, σαλιγκάρια, ντολμάδες πολύ νόστιμους , σαλάτα και καφέ και όλα αυτά με 19 ευρώ.
Μετά το πρωινό μας στον όμορφο κήπο του Kopzo με τοπικό τυρί, καφέ και διάφορα άλλα, η βόλτα συνεχίστηκε με επίσκεψη στον πανέμορφο, τεράστιο Ιερό Ναό Αγ.Δημητρίου Θεσσαλονίκης,που μας άφησε άφωνους από την ομορφιά του εσωτερικού του.Χτισμένος το 1830,εξωτερικά είναι πολύ απλός, όπως έπρεπε να είναι οι Χριστιανικές εκκλησίες στην τότε Οθωμανική αυτοκρατορία,αλλά στο εσωτερικό του περιλαμβάνει υπέροχα ξυλόγλυπτα, τον επισκοπικό θρόνο, εικόνες σε έντονα χρώματα,πολλά χρυσά στολίσματα. Μετά πήγαμε στο Ελληνικό Προξενείο που στεγάζεται σε ένα από τα ομορφότερα και πιο εντυπωσιακά παλιά κτίρια που είδα στο Μοναστήρι. Δεν μπορέσαμε να μάθουμε τίποτα για την οικογένεια της γιαγιάς μου, οι Σέρβοι,μας είπαν,άλλαξαν τα επίθετα των Ελλήνων όταν μπήκαν στην πόλη κι έτσι δεν βρίκαμε τίποτα χρήσιμο.
Αυτή τη μέρα συνεχίσαμε με περίπατο, καφέ στο κέντρο, ψώνια και μεσημεριανό πρόχειρο φαγητό με γύρο και hot dog. Στην πόλη βρήκαμε και ψωνίσαμε πολλούς ξηρούς καρπούς και λουκούμια σε απίστευτες τιμές καθώς και καλλυντικά.Το βραδάκι ξεκινήσαμε τη βόλτα μας με campari στην κεντρική πλατεία σε ωραίο bar με τραπεζάκια έξω,και χαζέψαμε για αρκετή ώρα τους ντόπιους με τα παιδιά τους να κάνουν βόλτα και να απολαμβάνουν το Αυγουστιάτικο βράδυ. Η θερμοκρασία σε όλο το ταξίδι ήταν πολύ καλή, με 25-28 βαθμούς την ημέρα και λίγο πιο χαμηλή τα βράδια.Ο κόσμος είναι ευγενικός, τουλάχιστον με εμάς ήταν όλοι, εξυπηρετικός και σχετικά όμορφος. Τη γλώσσα τους τη λένε φυσικά Μακεδονικά, δεν ξέρω ακριβώς τη ρίζα της, πάντως δεν είναι γιουγκοσλάβικα και το αλφάβητο θυμίζει Βουλγάρικα και Ρώσικα. Για φαγητό πήγαμε στο πολύ συμπαθητικό και cosy www.kuskus.mk,όπου φάγαμε στην μικρή βεράντα του πολύ ωραία rigatoni bolognese σε πήλινο, σαλάτα, μία ωραία pizza με prosciutto,και αναψυκτικά όλα 9 ευρώ και πραγματικά ευχαριστηθήκαμε.Ακολούθησαν χωνευτικά ανθρακούχα νερά σε κεντρικό καφέ και χάζι στους περαστικούς μέχρι την ώρα του ύπνου γιατί το επόμενο πρωί είχαμε ανάχωρηση για την καρδιοκλέφτρα Οχρίδα.
Μετά το πρωινό μας μας φύγαμε βόρειο δυτικά με προορισμό τη λίμνη Οχρίδα και διαμονή στην πόλη για 2 μέρες. Τα 69 χλμ που κάναμε δεν ήταν και πολύ ευχάριστα από πλευράς δρόμων, οι οποίοι έχουν κακό οδόστρωμα και κατά τ΄άλλα είναι με στροφές και περίεργη, για εμάς, διαγράμμιση.Η λωρίδες στο δρόμο αλλάζουν από 1 σε 2 σε κάθε κατεύθυνση συνέχεια. Η διαδρομή όμως είναι ωραία, μέσα σε καταπράσινο δάσος σε μεγάλο μέρος, περνάς διάφορα χωριά και μικρές πόλεις, με πανέμορφες βυζαντινές εκκλησίες αλλά και τζαμιά. Φτάσαμε στην Οχρίδα και παρκάραμε αμέσως στο ξενοδοχείο μας, www.hoteldelago.com με θέα στη λίμνη και 2 βήματα από αυτή. Το δωμάτιο τεράστιο, σε μακεδονικό στυλ, όπως όλα στην παλιά πόλη της Οχρίδας, καθαρό και φωτεινό, με απλό πααραδοσιακό πρωινό στο απέναντι εστιατόριο. Τα προϊόντα του πρωινού, τυριά, αβγά, ψωμί ήταν όλα καλά και νόστιμα, φρέσκα και όχι βιομηχανοποιημένα. Δεν είχε πολυτέλειες, όμως τόσο φρέσκα αβγά και τυρί δεν έχω φάει σε ξενοδοχείο πρόσφατα.
Τι να πω για την πόλη αυτή, πανέμορφη, παραδοσιακή, τουριστική, με ιστορία και πολλά όμορφα κτίρια και μνημεία. Χτισμένη αμφιθεατρικά, αγκαλιάζει τη λίμνη, και στα μικρά ανηφορικά δρομάκια της χάβεσαι άνετα, ιδίως θαυμάζοντας τα πανέρμορφα παλιά αλλά καλοδιατηρημένα σπίτια της, πολλά από τα οποία έχουν ετατραπεί σε ξενώνες και μικρά ξενοδοχεία. Στο κέντρο της παλιάς πόλης δεσπόζει σε ωραία πλατεία ο Ναός της Αγίας Σοφίας με ηλικία 1000 ετών.Από την πόλη της Όχρίδας όπου λειτούργησε το παλιότερο ίσως πανεπιστήμιο της περιοχής,ξεκίνησαν οι Κύριλλος και Μεθόδιος, εδώ οι βυζαντινές εκκλησίες πολλές και όλες όμορφες, μικρές και μεγάλες. Η λίμνη της, το στολίδι της,σε μαγεύει, είναι η πιο βαθειά(294 μ.)και πιο καθαρή της Ευρώπης.Αν και βρίσκεται σχετικά υψηλό υψόμετρο δεν παγώνει λογω του ήπιου κλιματός της.Η πόλη ιδρύθηκε την εποχή του Χαλκού από τον Κάδμο και είχε το όνομα Λυχνίτιδα.
Μόλις φτάσαμε και ήπιαμε κάτι δροσιστικό σε καφέ πάνω στη λίμνη, μπήκαμε σε μια βάρκα αφού μας πλησίασε ευγενικά ο ιδιοκτήτης της, και με 10 ευρώ κάναμε μια μισάωρη βόλτα, είδαμε μεγάλο μέρος των ακτών της πόλης, είδαμε τα καθαρά νερά της, την εκκλησία του St.Joven Caneo, και μάθαμε πολλά γαι τη λίμνη από τον βαρκάρη μας. Η πόλη έχει 60000 περίπου κόσμο, έχει τουρισμό πολλούς μήνες το χρόνο και φυσικά κόσμο που έρχεται εδώ να κάνει τα μπάνια του. Αυτή η σκέψη ήταν στο μυαλό μου πριν ξεκινήσουμε το ταξίδι μας. Μετά από μεσημεριανό φαγητό στο Tomato, το οποίο δε συνιστώ γιατί είναι πολύ τουριστικό και μας χρέωσαν κάτι που δεν είχαμε παραγείλει, βουρ για μαγιό και άραγμα σε ένα ωραίο beach bar στη λίμνη, μετά από 5 λεπτά περίπου περπάτημα στην άκρη της παλιάς πόλης. Εδώ όλα θυμίζουν θάλασσα, ξαπλώστρες, ποτά,μουσική, κόσμος, όλα ίδια εκτός από τα νερά. Το κολύμπι μου άρεσε,αν και ήταν η πρώτη μου φορά σε λίμνη,τα νερά ήταν πεντακάθαρα,απλά λίγο διαφορετικά για μας. Χαλαρωτικό το τοπίο, βλέπεις μακριά στο βάθος την απέναντι πλευρά της λίμνης,τον ήλιο να πέφτει και ξεκουράζεσαι.Ακολούθησε μικρή βόλτα στα ατέλειωτα δρομάκια της, χάζι στα όμορφα μαγαζιά με τις πέρλες της Οχρίδας, απογευματινός καφές και φαγητό σε ένα καταπληκτικό εστιατόριο μπροστά στην πλατεία της Αγίας Σοφίας και απέναντι από την εκκλησία. Στο Sveti Sofija που είναι από τα καλύτερα της πόλης, δοκιμάσαμε πολλά τυριά και αλλαντικά της περιοχής, πέστροφα ψητή και μοσχάρι σε στάμνα. Η εξυπηρέτηση εδώ και το φαγητό είναι πολύ καλά, είχε ζωντανή μουσική με μικρή ορχήστρα και τραγουδιστές και γενικά περάσαμε πολύ ωραία το βράδυ. Στην Οχρίδα είναι τιμές σε όλα είναι ανεβασμένες από το Μοναστήρι, λόγω τουρισμού φυσικά, αλλά όχι απαγορευτικές. Ο καφές κόστιζε 2-3 ευρώ μπροστά στη λίμνη και το φαγητό 10 ευρώ το άτομο σε εστιατόριο, ενώ μία μερίδα λουκουμάδες στο χέρι ή ένα παγωτό περίπου 0,80-1 ευρώ.
Το επόμενο πρωί φάγαμε το παραδοασιακό πρωινό μας και πη΄ραμε το αυτοκίνητο για να επισκεφτούμε το πασίγωστο μοναστήρι του Οσίου Ναούμ που βρίκεται σε απόσταση 30 χλμ από τον πόλη με κατεύθυνση Νότιο ανατοικά σχεδόν της λίμνης. Είχα διάβασει άσχημα σχόλια για τη διαδρομή και ήμουν ανήσυχη στην αρχή, όμως τόσο το οδόστρωμα όσο και ο δρόμος ήταν μια χαρά. Μάλιστα η μεγαλύτερη διαδρομή γίνεται κατά μήκος της λίμνης και περνάει από διάφορα παραθεριστικά κέντρα με μεγάλα ξενοδοχεία ή πολλά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, όλα σχεδόνα καινούργια, και πολλές οργανωμένες παραλίες με εγκαταστάσεις και εστιατόρια. Μετά η διαδρομή γίνεται σε βουνό με στροφές αλλά δεν είναι δύσκολος ο δρόμος και σίγουρα όταν φτάνεις στις εγκαταστάσεις της Μονής αποζημιώνεσαι.Αν κάποιος θέλει μπορεί να παέι και με καραβάκια που φεύγουν από την Οχρίδα αλλά κάνουν 1-2 ώρες ενώ με το αυτοκίνητο φτάνεις σε 40 λετπά. Ο χώρος είναι πανέμορφος, πριν φτάσεις στη Μονή περπατάς μέσα από μία έκταση με κήπους με λουλούδια και γκαζόν, μερικά ξύλινα σπιτάκια που στεγάζουν τουρισυικά μαγαζάκια, που όμως δεν έχουν τη μορφή που έχουν σε μας. Είναι όμορφα, δεν είναι πάγκοι και γενικά δείχνουν πιο πολιτισμένα, δεν ξεφωνίζουν να αγοράσεις, παρά μόνο όταν πλησιάζεις σε καλωσορίζουν και ρωτούν αν ενδιαφέρεσαι για κάτι. Έχουν εικονίτσες, θυμίαμα, μπλουζάκια, στυλό, γάστρες, ξύλινα αντικείμενα και αν θέλεις βρίσκεις όμορφα αναμνηστικά να ψωνίσεις. Στη συνέχεια περνάς από 2-3 καφέ και εστιατόρια πάνω ακριβώς στη λίμην ή μέσα σε κλειστή λιμνούλα όπου μπορείς να πάρεις βάρκα και να σε άνε βόλτα στο βάθος στο βουνό. Η Μονή είναι χτισμένη σε μικρό ύψωμα, έχει κι ένα ξενοδοχείο για όποιον θέλει να μείνει εδώ, είναι πανέμορφο, με την κεντρική εκκλησία στο κέντρο μεγάλου προαύλιου. Ο ναός, χτισμένος γύρω στο 900, με εκπληκτικές ελληνικές τοιχογραφίες της εποχής με αχνά χρώματα και έχει κι ένα δίπλα χώρο με το μνήμα του Οσίου Ναούμ.Ο ίδιος υπήρξε μαθητής των Κυρίλλου, Μεθόδιου και Κλήμη και αγωνίστηκαν γαι τη διάδοση της χριστιανικής πίστης στη Βουλγαρία.Εδώ σώζεται και ελληνική επιγραφή πάνω στην είσοδο του Ναού όπως και στο ξύλινο επιχρυσωμένο τέμπλο.Όλη η περιοχή είναι παραδεισένια και έχει πολλούς επισκέπτες απ’όλο τον κόσμο.
Επιστρέφοντας στην Οχρίδα,ανεβήκαμε με το αυτοκίνητο στο μεσαιωνικό κάστρο του Τσάρου Σαμοήλ που βρίσκεται στην κορυφή πάνω από την πόλη και μας ήταν αδύνατο να πάμε με τα πόδια. Η θέα είναι εκπληκτική, τα τείχη έχουν πολύ μεγάλο μήκος, 3 χλμ. και κατασκευάστηκαν για να προστατεύουν την πόλη στις 3 πλευρές που έβλεπαν τη λίμνη.Πιο κάτω βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Περιβλέπτου όμως δεν μπορέσαμε να πάμε. Γυρνώντας κάτω στο κέντρο πήγαμε μέσα στην Αγία Σοφία που ήταν ανοιχτή για το κοινό και θαυμάσαμε τις τοιχογραφίες του 11-12-13ου αιώνα με σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη,εικόνες Πατριαρχών κλπ. Εδώ κοντά είναι κι άλλη μία εκκλησία του Κλημέντιου αλλά τη βρήκαμε κλειστή.
Μετά τα αξιοθέατα κάτσαμε για μεσημεριανό σε ένα πολύ ωραίο εστιατόριο με πασσάλους πάνω στη λίμνη, μοντέρνο και με ωραίο φαγητό. Στο Kadmo φάγαμε τέλεια pasta και φιλέτο κοτόπουλο γεμιστό καθώς απολαμβάναμε τον ήλιο και τα νερά της λίμνης που άλλαζαν χρώματα σο πέρασμά του.Το απόγευμα είχε βόλτα στον κεντρικό πεζόδρομο με τα μαγαζιά για τελευταία ψώνια, πήραμε κρασιά από τοπική κάβα, τυριά, σουβενίρ και αναμνηστικά από πέρλες της λίμνης. Φάγαμε νοστιμότατο παγωτό φρέσκο, ιταλικού τύπου, στην μεγάλη πλατεία με το άγαλμα του Οσίου Ναούμ και για βράδυ μετά από μεγάλο περίπατο στην περατζάδα της λίμνης, φάγαμε γύρο και σουβλάκια στο μικρό εστιατόριο που μας σέρβιραν πρωινό. Το βράδυ είχε ψύχρα αλλά τα καφέ και τα εστιατόρια στη λίμνη ήταν γεμάτα κόσμο σε βαθμό να μην βρίσκεις τραπέζι να κάτσεις. Το ταξίδι έφτανε στο τέλος του, πήγαμε για ύπνο γιατί το επόμενο πρωί είχαμε επιστροφή την Ελλάδα.
Η διαδρομή από την Οχρίδα προς το Μοναστήρι μου φάνηκε πιο εύκολη αυτή τη φορά και λίγο μελαγχολική. Περνώντας τα σύνορα, νοιώσαμε μια λύπη μαζί με τη χαρά που επιτέλους είδαμε τα μέρη που μας ενώνουν με το παρελθόν μας. Σαν άτομο που τρελαίνεται για ταξίδια, σίγουρα το ταξίδι μου άρεσε, όμως νοιώθω να έχω βάλει αυτά τα μέρη στην καρδιά μου, να έχω ήδη νοσταλγία και φυσικά λαχτάρα να ξανα γυρίσω εκεί, απ’όπου κατάγομαι κατά ένα ποσοστό.Όπως και να’χει, αυτή η μικρή χώρα έχει τις ομορφιές της και αξίζει να την επισκεφτεί κανείς
